Heilig Land onder vuur

De Heilig Land Stichting kon tijdens de oorlog gewoon open blijven mede omdat de Rijksduitser Baader secretaris van het bestuur van de Heilig Land Stichting was. Hij ontpopte zich als een fanatiek lid van de NSDAP, sympathiseerde met de Duitse bezetter en onderhield goede contacten met de Sicherheitsdienst (SD) in Nijmegen. In 1936 hadden Duitse zusters het pelgrimshuis Casa Nova overgenomen van de Belgische zusters. De Duitse zusters bleven tijdens de oorlog zoveel mogelijk politiek neutraal, maar hielpen uit naastenliefde onderduikers. Zo waren er jongens uit de buurt ondergedoken en er werd gratis grond ter beschikking te gesteld voor dorpsbewoners om hun eigen aardappels en groenten te verbouwen.

Het rustige leven op de Heilig Land Stichting veranderde op slag met de dropping van duizenden paratroopers van de 82nd Airborne Division op zondag 17 september 1944 bij Groesbeek. Operatie Market Garden was begonnen. De Amerikanen namen hun intrek en diezelfde zondag vluchtte Baader naar zijn vaderland. Veel bewoners van de Nijmeegse binnenstad zijn tijdens de gevechten om de Waalbruggen gevlucht naar de Heilig Land Stichting zodat het pelgrimshuis spoedig overbelast raakte. De zusters konden de stroom vluchtelingen niet aan. Behalve aan onderduikers waaronder Joden en vluchtelingen boden ze ook onderdak aan schoolkinderen.

Op 2 oktober 1944 daalde een regen van granaten vanuit het Reichswald neer op de Heilig Land Stichting. Het Hof van Olijven, het paleis van Pilatus, het Restaurant Jerusalem, het souterrain en de voordeur van het klooster en de kinderkapel werden geraakt. Er gingen veel voorwerpen verloren zoals oud Palestijns aardewerk en een collectie oude Palestijnse munten. Een granaat boorde zich door de koepel van de Cenakelkerk. Priorin zuster Bernharda die al geruime tijd in het St. Canisius Ziekenhuis verbleef, werd gearresteerd op verdenking van spionage. De zusters mochten geen contact meer hebben met de buitenwereld en op 7 november kwam het bericht dat ze moesten vertrekken. Pas op 4 september 1945 mochten zij van het Militair Gezag te Tilburg naar Casa Nova terugkeren. Na 8 februari 1945 keerde de rust weer op de Heilig Land Stichting. In totaal zijn 34 oorlogsslachtoffers op de begraafplaats van de Heilig Land Stichting begraven.

Wandelroute ‘Verhalen dicht bij huis, 1944-1945’

De bewoners van Heilig Landstichting kregen op vele manieren met de oorlog te maken. In de laatste jaren van de oorlog heerste er schaarste en waren het dorp en het museum doelwit tijdens de gevechten. De persoonlijke verhalen over deze tijd in de Heilig Landstichting zijn verwerkt in een boekje met wandelroute ‘Verhalen dicht bij huis, 1944-1945’.

De wandelroute neemt je mee langs bijzondere plekken in het museumpark en vertelt vooral de ‘dicht bij huis ervaringen’ van gewone burgers. Over de hachelijke situatie waarin ze verzeild raakten door de confrontaties tussen geallieerde en Duitse troepen en de gevaren waaraan ze waren blootgesteld.

Bezoekers van Orientalis met een geldig entreebewijs kunnen het wandelrouteboekje gratis af halen bij de entree van het museum.