Nederland / Verhaal

De bevrijding van Ede


Markeren

Deel

Route


Op 16 april 1945 vertrekt laat in de middag de Britse infanteriedivisie ‘Polar Bears’ uit Arnhem om met steun van bijna tachtig Canadese tanks de plaatsen Ede, Bennekom en Wageningen te bevrijden. De troepen gaan over de Rijksweg 24 (de huidige N224) en bereiken na vijf wegversperringen om zeven uur ‘s avonds restaurant ‘Planken Wambuis’ in het gelijknamige natuurgebied.

Voorbij de bocht valt een schot afkomstig van Duits antitankgeschut, maar dit kanon wordt snel tot zwijgen gebracht. De Canadese tanks gaan langs de bosrand verder en komen bij de Kruislaan de weg weer op. Opnieuw vallen er schoten, een Sherman tank wordt geraakt en de chauffeur sneuvelt. Het Duitse kanon wordt uitgeschakeld, maar de opmars wordt voor de nacht van 16 op 17 april verder gestaakt. De troepen trekken zich terug in het natuurgebied Planken Wambuis.

Ongeveer driehonderd Duitse SS-militairen betrekken ten oosten van Ede verdedigende stellingen. Deze stellingen liggen bij de voormalige Simon Stevinkazerne uit 1938, die tijdens de oorlog door de bezetter is omgedoopt tot de Langenberg Kaserne en is uitgebreid met uitkijktorens en schuilkelders. De Duitsers houden zich schuil in de bosrand van het bosgebied Sysselt en in de bosrand van de Traa ten noorden van de Rijksweg 24 (nu N224). Ook hebben de Duitsers een vooruitgeschoven stelling ingericht op De Drieberg, waarmee ze de Rijksweg goed kunnen overzien en desgewenst onder vuur kunnen nemen.

‘s Nachts ligt het dorp Ede onder vuur van Britse artillerie. Veel inwoners zoeken hun heil in schuilkelders. Dinsdag 17 april wordt de geallieerde opmars hervat. Om zes uur ‘s ochtends bereiken de eerste Sherman tanks de oostelijke bosrand van de Eder Heide. Ze daveren in linie door een rookgordijn naar de westelijke bosrand. Onderweg nemen ze bij De Drieberg veertien SS’ers gevangen. Duitse tegenstand vanuit de stellingen ten zuiden van de Rijksweg stopt de geallieerde opmars over de Ginkelse Heide gedurende enige tijd. 

Er volgen Britse artilleriebeschietingen op de kazernes en het dorp Ede. Hierbij komt op de Veenderweg een 14-jarige jongen om het leven en de watertoren wordt lek geschoten. Daarna bestormen vier tanks het kazerneterrein van de Langenberg Kaserne. Brencarriers met vlammenwerpers volgen de tanks en verdrijven de SS’ers uit hun loopgraven. Op de vlucht laten ze tientallen doden achter. Ruim vijftig SS’ers worden gevangengenomen.

Dinsdagmiddag 17 april trekken infanteristen van de Britse infanteriedivisie ‘Polar Bears’ met steun van de Canadese tankbrigade over de Arnhemseweg Ede binnen. Bij de bevrijding van Ede sneuvelen zes geallieerde militairen. De Sherman tank op de Langenberg herinnert aan de bevrijding van Ede en herdenkt de gevallen slachtoffers. Eerder, in september 1944, zijn ter voorbereiding van de luchtlandingen van Operatie Market Garden de kazernes van Ede ook al gebombardeerd. Hierbij zijn toen ruim zeventig inwoners van Ede als ook vijfentwintig Duitse soldaten om het leven gekomen.

 

Arnhemseweg 120 6711 HJ Ede