Een fatale bespreking

Turbulente dagen

Een week na D-Day is David Silvertop het Kanaal overge­stoken. De 32-jarige Britse overste van het 3e bataljon Royal Tank Regiment heeft op het Europese vasteland aardig wat ervaring opgedaan als hij begin september een sleutelrol speelt bij de bevrijding van Antwerpen, waarna hij de opdracht krijgt om in Nederland de Britse troepen te ontzetten die na het mislukte luchtlandingsoffensief Operatie Market Garden ingesloten zijn geraakt.

Op zaterdag 23 en zondag 24 september bereiken Britse patrouilles Sint Anthonis. De inwoners van het brinkdorp denken bevrijd te zijn, maar de blijdschap is van korte duur: de daaropvolgende maandagochtend wordt Sint Anthonis gedomineerd door Duitse militairen. Het is typerend voor deze turbulente dagen. Groepjes soldaten van beide kampen trekken van plaats naar plaats, komen elkaar tegen en lopen elkaar even zo vaak mis, waardoor ze soms pal naast elkaar zijn gelegerd zonder dat van elkaar te weten.

Die maandag, 25 september, arriveert Silvertops 3e bataljon Royal Tank Regiment in Sint Anthonis. De Duitsers maken zich haastig uit de voeten. Silvertop en zijn mannen besluiten te wachten op versterking van de Britse 159e brigade. Even buiten het dorp stuiten verkenningstroepen van deze hoofdmacht, die vanaf Gemert komen, op een vijftal Duitse pantserwagens. Over en weer wordt geschoten, waarna de vijf voertuigen proberen weg te komen.

Wrong place, wrong time

Achtervolgd door de Britten rijden drie van de wagens op volle snelheid richting Sint Anthonis. De dorpskern zit vol Engelsen, zodat er niets anders opzit dan de straten door te scheuren en al schietende een poging te ondernemen om te ontkomen.

Juist op dat moment staat David Silvertop op een kruising in het dorp. Overleg op topniveau: brigade-generaal Harvey heeft zijn majoor Thompson en bataljonscommandanten Orr en Silvertop bijeen geroepen voor een strategische bespreking. Waarom ze juist op die onbeschutte plaats bijeen­komen, zal wel altijd een raadsel blijven. Het is onrustig. Her en der wordt geschoten. De drie voortjakkerende Duitse gevechtswagens merken de militairen daardoor pas op het laatste moment op. De achterste rijdt de Breestraat in, ramt een huis en komt tot stilstand.

Een inwoner uit Sint Anthonis ziet hoe de vier mannen over stafkaarten gebogen staan. ‘Plotseling hoorde ik schieten en zag de Duitse pantserwagen vanuit de Lepelstraat komen. Een Duitse militair met groene camouflagejas schoot als een razende met een mitrailleur vanuit de gevechtswagen.’ Harvey komt er vanaf met wat schrammen, Thompson krijgt een kogel in een long maar overleeft, Orr wordt zwaar gewond afgevoerd en zal later die dag in een hospitaal sterven – hij weet nog uit te brengen dat het een dwaas idee was om daar midden op die kruising te overleggen. Silvertop is eveneens getroffen. Hij is op slag dood. Een klassiek voorbeeld van wrong place, wrong time.

Iets verderop schakelen de Britten de twee resterende Duitse pantservoertuigen uit. Het gebeuren maakt de ge­allieerden in Sint Anthonis nerveus. Wanneer korte tijd later een aantal Britse tanks het dorp binnenrijdt, worden ze bijna door eigen eenheden onder vuur genomen.

Twee Duitse krijgsgevangenen krijgen opgedragen een graf voor officier Silvertop te graven op de begraafplaats naast de kerk aan de Brink. Postuum benoemen de Britten hem tot kolonel. De straat waarin hij overleed, krijgt zijn naam. En in 1995, vijftig jaar na de bevrijding van Sint Anthonis, wordt een monument onthuld op de plek waar Silvertop zijn strijd voor een vrij Nederland met de dood moest bekopen.

Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.