Nederland / Verhaal

John Gordon Fraser, onderduiker in Tjalleberd


Markeren

Deel

Route


Op 11 november 1944 kregen piloten van de Royal Canadian Air Force, die hun basis hadden op vliegveld Welschap bij Eindhoven, de opdracht om in twee groepen de sluis bij Terherne te bombarderen. Het sluiscomplex lag in een belangrijke scheepvaartroute waarlangs de Duitsers goederen en militair materieel vervoerden.

Even na negen uur in de ochtend vertrokken de twee groepen Hawker Typhoon jachtbommenwerpers kort na elkaar vanuit Eindhoven voor hun missie. Aangekomen bij Terherne bombardeerde de eerste groep succesvol één van de twee sluisdelen. De tweede groep verging het minder. De bommen uitgeworpen door de piloot van het eerste vliegtuig explodeerden op het moment dat het tweede vliegtuig van John Gordon Fraser laag boven de sluis was aangekomen om zijn bommen erin te gooien.  

Zijn vliegtuig werd in het koelsysteem geraakt door scherven van de bommen die onder hem explodeerden. Hierdoor liep de motortemperatuur snel op. De piloot van het derde vliegtuig meldde over de boordradio dat er rook uit de motor kwam, waardoor het voor John Gordon Fraser al snel duidelijk werd dat hij zijn basis niet zou bereiken en een geschikt terrein zou moeten vinden voor een noodlanding.   

Bij Sint Johannesga maakte hij een geslaagde noodlanding. Over de boordradio meldde hij aan zijn collega's dat hij ongedeerd was. Piloot Fraser heeft zich na de noodlanding aanvankelijk in het Easterskar schuilgehouden. Siebe de Jong en Jan Sloothaak voorzien hem van burgerkleding en eten. Met hulp van het verzet komt hij vervolgens na wat omzwervingen via o.a. Joure, Akmarijp en Oudehaske in Tjalleberd terecht. Op een geheime plek op het Friese platteland, hier aan de overkant van de snelweg. 

Daar assisteerde hij Lykele Faber, agent van het Bureau Bijzondere Opdrachten (BBO), die in november 1944 samen met Peter Tazelaar bij Haskerhorne was gedropt. Hun missie, codenaam Necking, was om het radiocontact met Londen te onderhouden, het Friese verzet te organiseren en te helpen met het opzetten van locaties waar voorzieningen, wapens en munitie per parachute konden worden afgeworpen. Faber en Fraser bleven tot aan de bevrijding, op 14 april 1945 in Tjalleberd. Op 23 april 1945 moest Fraser zich in Londen verantwoorden over het verlies van zijn vliegtuig, zijn noodlanding en de (onderduik)tijd tot aan de bevrijding. 

Faber is na de oorlog in Canada gaan wonen. Daar overleed hij op 90-jarige leeftijd in 2009. John Gordon Fraser stierf in 1982. Zijn dochter Joan bezocht in 2003 de plaatsen waar haar vader tijdens de oorlog was geweest en woonde ook de dodenherdenking bij de sluis van Terherne bij.