Overval op de Blokhuispoort

In het Huis van Bewaring, de Blokhuispoort, zitten belangrijke verzetsmensen gevangen. Als zij bezwijken onder de zware druk van de verhoren en namen gaan noemen, lopen veel verzetsmensen in de provincie groot gevaar. 

De leiding van de KP in Friesland is al sinds oktober 1944 bezig met het bedenken van een plan om het Huis van Bewaring te overvallen. Begin december 1944 valt de beslissing. Meteen wordt ook besproken welke gevangenen mee worden genomen en wie achter moet blijven. 

Met behulp van vervalste papieren lukt het de eerste groep KP’ers, waaronder de leider van de actie Piet Oberman, om het Huis van Bewaring binnen te komen. De bewakers worden overmeesterd en de andere overvallers gaan naar binnen. In enkele minuten zijn de gevangenen uit de cel gehaald. Als tijdens de overval door de bezetter nog drie gevangenen worden binnengebracht, is het even spannend. Door snel optreden van de KP‘ers lukt het hen de begeleiders op te sluiten en de arrestanten te bevrijden.  

Zonder een schot te lossen zijn in totaal 51 mensen uit het Huis van Bewaring gehaald: 50 gevangenen en één bewaker. De Duitsers reageren op 9 december met intensieve controles en huiszoekingen. Het resultaat is nihil, er wordt geen enkele arrestatie verricht en -  heel uitzonderlijk - er volgen geen represailles.  

Na de oorlog groeit de overval uit tot een van de beroemdste acties van het Friese verzet. Diverse boeken over de actie verschijnen in de loop der jaren. De speelfilm De Overval uit 1962 maakt het verhaal bekend door het hele land. Zo’n anderhalf miljoen bioscoopbezoekers bekijken de speelfilm.