Polen / Verhaallijn
Deel
15 november 1920 / 4 juni 1989
Voor de inwoners van Gdańsk betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog niet per se het begin van vrijheid. De komst van het Sovjet leger zorgde eerst voor een nederlaag en daarna feitelijk voor een nieuwe bezetting. De Poolse immigranten die na de oorlog in Gdańsk waren komen wonen, waren beslist niet voor een Sovjet overheersing. Voor veel Polen duurde deze politieke consequenties voort tot 1989 toen Polen weer een onafhankelijke democratische staat werd.
De geschiedenis van de stad Gdańsk (Danzig) in de 20e eeuw is een blauwdruk voor de geschiedenis van het hele Europese continent. In Gdańsk werd niet alleen over het lot van haar eigen inwoners, maar ook over het lot van miljoenen Europeanen, beschikt.
In Gdańsk brak de Tweede Wereldoorlog uit en in Gdańsk ontstond in de jaren ‘70 en ’80 Solidarność, de vakbeweging die uiteindelijk zo’n grote rol speelde bij de hereniging van Europa. Gdańsk (Danzig) hoorde voor de Eerste Wereldoorlog bij Duitsland. Tijdens het interbellum was het een vrije stad onder protectie van de Volkerenbond. Na de Tweede Wereldoorlog werd Gdańsk deel van de Poolse Republiek. De bevolking van Gdańsk bestond voor 1939 grotendeels uit drie groepen; een Duits sprekende meerderheid, een Poolse- en een Joodse gemeenschap.
Toen vanaf 1933 de nazi’s de stad regeerden, werden Poolse en Joodse inwoners stelselmatig beroofd van hun (mensen)rechten, verbannen en geterroriseerd. Na de Tweede Wereldoorlog werden de Duitse inwoners onder supervisie van de grote mogendheden uit de stad verbannen.
Gdańsk was grondig verwoest en slechts tien tot vijftien procent van de oorspronkelijke inwoners bleef over. De leeggevallen plekken werden opgevuld met Polen uit onder andere Centraal Polen en de voormalige Oost Poolse gebieden die in 1939 door de Sovjet Unie waren bezet.
De havenarbeiders van Gdańsk kwamen in december 1970 en nogmaals in augustus 1980 op voor betere levensomstandigheden en minimale politieke rechten. De eerste staking werd bruut onderdrukt. De tweede poging in 1980 leidde tot de onafhankelijke vakbeweging Solidarność. Dit was een belangrijke stap in de ontwikkeling, die uiteindelijk de politieke, economische en sociale orde in Europa zou veranderen.